Verdichten, verbinden, verstedelijken

ruimte + mobiliteit = startpunt voor verstedelijking

De mobiliteitsvraag is afgelopen jaren alleen maar toegenomen, niet alleen in snelgroeiende grote steden en centrale kernen, maar ook juist in kleine kernen, waar voorzieningen op steeds grotere afstand zijn komen te liggen. Nieuw beleid moet voorkomen dat nieuwe stedelijke ontwikkeling op matig bereikbare of auto-afhankelijke plekken plaatsvindt en dat de potentie van OV-netwerken wordt onderbenut.

Context

Sinds 2010 werkt vereniging Deltametropool samen met Provincies en Ministeries aan een aantal projecten over knooppuntontwikkeling, zoals de leidraad knooppuntontwikkeling “Maak Plaats!” en het advies “OV Knooppunten en hun omgeving”. In 2016 is samen met de provincie Noord-Holland, het College van Rijksadviseurs (CrA) en het Ministerie van Infrastructuur en Milieu aan de pilot “Informatiesysteem Knooppunten” gewerkt. Het informatiesysteem brengt bestaande informatie van verschillende partijen over het functioneren van knooppunten, mobiliteitsnetwerk, beschikbare ruimte en plannen voor verstedelijking in Nederland bijeen om inzicht te krijgen in hoe de bestaande ruimte en netwerken optimaal gebruikt kunnen worden. Een voorbeeld hiervan is het toepassen van de in London gebruikelijke PTAL (Public transport accessibility level). Deze tool wordt gebruikt om aan te duiden welke delen van de bebouwde omgeving goed bereikbaar zijn met OV.

In samenwerking met het Interprovinciaal Overleg (IPO), de Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W) en de Ministerie van Binnelandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) bouwen we voort op eerder onderzoek en gebruiken we eerder opgedane ervaring bij de verschillende regionale strategieën voor het koppelen van ruimtelijke ontwikkeling en mobiliteit. De met IPO, G4 en G32 in 2017 ontwikkelde “Verstedelijkingsopgave van Nederland” is een van de uitgangspunten om een gezamenlijk strategisch instrumentarium op te zetten voor het afstemmen tussen verstedelijking en mobiliteit. Doel hiervan is dat dit instrumentarium landt in de gebiedsagenda’s, omgevingsagenda’s en in de relatie met de zich ontwikkelende Nationale Omgevingsvisies en de Provinciale en gemeentelijke/regionale omgevingsvisies.

Verstedelijking in de Nationaal Omgevingsvisie

De Nationaal Omgevingsvisie (NOVI) agendeert de urgentie voor de afstemming tussen verstedelijking en mobiliteit. Het Rijk wil in de toekomst het bestaande mobiliteitssysteem beter benutten; waar nodig uitbreiden; en de ruimtelijke ontwikkeling concentreren rondom goed bereikbare plekken waar men de keuze heeft uit meerdere soorten vervoer.

In hoeverre leidt deze ambitie tot andere keuzes qua ontwikkellocaties? Welke instrumenten zijn nodig om hier beter op te sturen? Kort gezegd: Wat is er nodig om de ‘redeneerlijn’ uit de NOVI goed te laten landen, en om te zetten tot een handelingsperspectief in elke regio?

Ruimte + Mobiliteit = startpunt voor verstedelijking

Verstedelijking en mobiliteit zijn onlosmakelijke begrippen. Waar voorheen binnen mobiliteit de nadruk werd gelegd op een goede bereikbaarheid van verstedelijkte gebieden, is tegenwoordig ook in krimpgebieden een goede bereikbaarheid steeds belangrijker voor de leefbaarheid van het gebied. Het goed bereikbaar houden van de overgebleven voorzieningen en het aangesloten houden van deze gebieden op de rest van Nederland vragen aandacht. Daarom zijn het versnellen van regionale, nationale en internationale netwerken, en het verduurzamen en slimmer benutten van het bestaande systeem belangrijke uitdagingen.

Het doel van ‘KIES’ is om kansrijke plekken voor verstedelijking t.o.v. het mobiliteitsnetwerk voor heel Nederland inzichtelijk te maken. We beginnen met één of twee proef-regio’s: we inventariseren bestaande informatie en onderzoeken de verstedelijking (bijvoorbeeld prognoses over marktvraag) en mobiliteit (bijvoorbeeld MIRT projecten) inclusief lessen uit de bereikbaarheidsprogramma’s. Dit resulteert in een aantal kaarten en grafieken die de ‘mismatch’ tussen verstedelijking en mobiliteit inzichtelijk maken. Aan de hand van bestaande informatie en de input uit de pilotgesprekken, brengen we de restcapaciteit van verstedelijking en mobiliteit in beeld.

Daarnaast organiseren we “proefgesprekken” om te zien hoe een tweede deel van het project, waarin instrumenten worden uitgewerkt, het beste ingericht kan worden.

Vereniging Deltametropool deelt de resultaten van deze matchmaking fase met alle deelnemers vanuit de provincies tijdens een workshop. De matchmaking fase en de workshop leveren input op voor een strategisch advies t.b.v. aanpak en instrumentarium die naar een effectiever ruimte- en netwerkgebruik leidt (eventueel opgesplitst per provincie/regio).

De eerste resultaten worden in september 2019, tijdens een workshop naar aanleiding van “Panorama Nederland” in Gelderland, met een breder publiek gedeeld.