Nederland op kaart

Bij een visie op onze leefomgeving horen kaarten. Kaarten ter analyse van de opgave, ter illustratie van bestaand beleid, of ter verduidelijking van nieuwe keuzes. In nauwe samenwerking met alle betrokken departementen zijn wij deze kaarten voor de Nationale Omgevingsvisie aan het ontwikkelen.

Kaarten maken

Het maken van goede kaarten is een proces van uitersten. Het draait hierbij om het spel tussen het behouden van samenhang en het opnemen van de uiteenlopende eisen en wensen in de kaarten. Zo is er qua inhoud een sterke visie nodig over wat de kaarten moeten vertellen, waarbij tegelijkertijd ook ruimte is om de inbreng van alle betrokkenen in de specifieke kaarten op te nemen. Qua vormgeving is er een sterke stijl nodig die alle kaarten bij elkaar brengt, en daarnaast ook de specifieke informatie van alle kaarten kan dragen. Bij de ontwikkeling is dus zowel flexibiliteit als vasthoudendheid geboden.

“De kaarten sluiten aan bij het verhaal van de Nationale Omgevingsvisie. Ze dagen uit om anders naar ons land te kijken en ook écht andere keuzes te maken – keuzes die bijdragen aan een duurzame leefomgeving.” Lees hier het verhaal achter de kaarten.

De werkwijze

Om vanaf het begin van het traject goed op de hoogte te zijn van de voortgang van de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) en gemakkelijk in te kunnen spelen op veranderingen, zijn we als onderdeel van het NOVI-team aan de slag gegaan. Dit geeft ons de mogelijkheid onze visie op de kaarten stevig neer te zetten, nieuwe inzichten snel naar voren te brengen en goed aan te voelen aan wat voor soort kaarten er behoefte is. Daarnaast zijn we als insiders goed bereikbaar voor de betrokken departementen en schept dit een stevige basis voor inhoudelijk overleg over de kaarten. De goede wisselwerking tussen ons als kaartenmakers en de betrokkenen die de input aan de NOVI geven, is cruciaal om het kaartmateriaal in korte tijd te ontwikkelen: afstemmen, afstemmen, afstemmen, is het devies.

De kaarten

Er worden kaarten gemaakt voor twee hoofdstukken van de NOVI: voor de ‘Nationale Belangen’ en voor de ‘Prioriteiten’. Nationale belangen zijn belangen die effect hebben op de fysieke leefomgeving en waarbij het Rijk een rol voor zichzelf weggelegd ziet. De kaarten bij dit hoofdstuk geven op hoofdlijnen een beeld van de betreffende belangen. Deze kaarten zijn in intensief overleg met de betrokken departementen opgesteld. Ze laten de ruimteclaim van een belang zien of juist de opgave die aan de basis staat van een belang. Zo toont de kaart ‘Ruimte voor militaire activiteiten’ de huidige ruimteclaim in de vorm van alle huidige militaire terreinen, installaties en zones, maar één van de kaarten bij ‘Bevorderen van gezonde leefomgeving’ juist de locaties waar luchtvervuiling een probleem is. In een aantal gevallen is, op verzoek van de betrokken departementen, ook bestaand beleid in de kaart opgenomen.

De kaarten bij het hoofdstuk ‘Nationale Belangen’ zijn dus vanuit sectoraal oogpunt opgesteld. Door de verschillende lagen over elkaar heen te leggen, kunnen conflicten en kansen getoond worden. Dit is naar onze mening nog te weinig gebeurd en zou bij uitstek gedaan kunnen worden in de regionale uitwerkingen die hieruit zouden moeten volgen.

De opgaven die uit de nationale belangen voortkomen zijn vertaald in vier integrale prioriteiten. Hierin komen complexe en omvangrijke opgaven samen waarbij politieke en maatschappelijke keuzes nodig zijn. In de beschrijving van de prioriteiten wordt richting meegegeven aan deze keuzes. Met de kaarten brengen we deze richtingen ruimtelijk in beeld en ondersteunen we het verhaal wat met de prioriteiten verteld wordt. Dit door bijvoorbeeld bepaalde onderdelen uit te lichten. Zo is er bij een kaart binnen de prioriteit ‘Sterke en gezonde steden en regio’s’ voor gekozen om het bebouwd gebied wat binnen fietsafstand van OV-knooppunten ligt stevig aan te zetten, omdat dit belangrijke plekken zijn voor verstedelijking. Met deze sterke kleuren en het duidelijk zichtbare OV-netwerk ondersteunt de kaart het verhaal van knooppuntontwikkeling.

De kaarten bij het hoofdstuk ‘Prioriteiten’ kunnen wat ons betreft nog rijker worden door ze aan te vullen met data die bij departementen, in het kader van het ontwikkelen van de kaarten voor ‘Nationale Belangen’, is opgehaald. Door interessante combinaties te zoeken kunnen nog meer onderlinge verwevenheden en spanningen tussen thema’s en opgaven worden weergegeven.

Vereniging Deltametropool en de NOVI

Al sinds de voorbereiding van het Jaar van de Ruimte (2014) werkt Vereniging Deltametropool actief mee aan de ontwikkeling van een nationaal beeld op de ruimtelijke ontwikkeling van Nederland. In verschillende eigen en door anderen geïnitieerde projecten zijn de grote ruimtelijke uitdagingen voor Nederland onderzocht en mogelijke ontwikkelrichtingen verkend.
Zo werd in samenwerking met het College van Rijksadviseurs en West 8 ‘Panorama Nederland’ gepresenteerd. In lijn met de NOVI is hier een gemeenschappelijk en positief toekomstbeeld voor Nederland neergezet: heel herkenbaar maar toch fundamenteel anders. Ook hebben we de afgelopen periode veel ontwerpend onderzoek een podium geboden, zoals met ontwerpstudie De Stad van de Toekomst, wat zich tot inspiratiebron voor de NOVI heeft ontwikkeld. We zijn enthousiast dat we op basis hiervan en het vele andere werk waar we aan gewerkt hebben, nu hebben kunnen bijdragen aan de verbeelding en cartografie van de NOVI.

De kaarten uit de Ontwerp NOVI zijn te bekijken via deze link. Medio 2020 wordt de definitieve NOVI opgeleverd, tot die tijd worden de kaarten verder ontwikkeld. Tips, tricks, data en suggesties zijn daarbij welkom.