Dé regio bestaat niet

Op dinsdagmiddag 18 juni 2019 organiseerde het Planbureau voor de Leefomgeving een bijeenkomst over governance, met als aanleiding het Panorama Nederland. Welke uitdagingen zijn er met betrekking tot de sturing van de Nederlandse samenleving de komende 30 jaar? Welke ontwikkelingen zijn al voorzien, en wat moeten we daarmee? De workshop werd geleid door Marc Hanou, Martijn Vink en Otto Raspe. Aanwezig waren onder meer Metropoolregio Amsterdam, Metropoolregio Rotterdam/Den Haag en Parkstad Limburg. Voor de Community of Practice Landschap als Vestigingsvoorwaarde is deze workshop interessant omdat bij de CoP governance in de regio centraal staat. Verder worden de inhoud én de governance in de CoP praktijken innovatief en in samenhang aangepakt.

Dé regio bestaat niet

De regio’s zoals ze nu bestaan, sluiten qua gebiedsindeling niet altijd aan op de nieuwe, urgente vraagstukken. In dit opzicht is governance een tijdelijke samenhang om richting te geven aan de ontwikkeling van het publieke domein vanuit een bepaalde urgentie zoals de transitieopgaven van Panorama Nederland (de klimaatadaptatie, de hervorming van de landbouw, de verstedelijkingsopgave en de energietransitie). Om transities te realiseren zijn er verschillende typen van samenhang nodig: tussen sectoren, tussen gebieden, tussen schaalniveaus en in de tijd. In het rapport De som der delen doet de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur (Rli) hier aanbevelingen voor.

De integrale oplossing komt uit de regio

Een van de discussies gaat over het gebrek aan verbinding tussen Rijk en regio. Bij het Rijk ligt de focus vooral op het ontwikkelen en uitvoeren van de eigen visie, terwijl het Rijk de regio nodig heeft om ontwikkelingen en transities in de praktijk toe te passen. Ook is er vaak een discrepantie tussen de nationale opgaven en de prioriteiten van de regio’s. Hier kan volgens de deelnemers op drie manieren aan gewerkt worden:

• Door te zorgen voor een goede omgevingsvisie mét omgevingsagenda waarbij aan een gemeenschappelijk doel, een stip op de horizon, wordt gewerkt
• Door te eisen dat er meer dan één doel wordt gehaald met financiering
• Door verbindingsofficieren aan te stellen die de link tussen Rijk en regio bevorderen

Experimenteren

Volgens het PBL vragen de transitieopgaven om alternatieve manieren van governance waarbij geëxperimenteerd moet kunnen worden. Zo kunnen er in aanvulling op de bestaande regionale samenwerkingen binnen de regio flexibele netwerken van diverse actoren ontstaan rond plaatsgebonden initiatieven.  Zo zijn er werkregio’s gevormd die samenwerken rond ruimtelijke klimaatadaptatie. Deze werkregio’s verschillen van omvang, van een provincie tot een gemeente. De betrokken overheden brengen kwetsbaarheden in kaart en stellen gezamenlijke ambities en beleid op, waaraan dan maatregelen worden gekoppeld (Rli, De som der delen, 2019).

Meer weten?

Bekijk hier welke thema’s er nog allemaal op het programma stonden bij het bezoek van Panorama Nederland aan het Planbureau voor de Leefomgeving. Op 11 september 2019 wordt er bij de Rli een programma ontwikkeld voor de aanpak van duurzaamheidsopgaven op de schaal van de regio. Lees verder op de website van de Community of Practice Landschap als Vestigingsvoorwaarde.