Ontwerpend onderzoek vanuit de doorsnede

In onze steden komt een veelheid van opgaven en transities samen, waardoor nu en zeker in de toekomst de druk op de openbare ruimte toeneemt. Het Centrum Ondergronds Bouwen (COB), Departement Omgeving van de Vlaamse overheid, TU Delft en Vereniging Deltametropool (VDM) hebben daarom gezamenlijk de ontwerpstudie Stad x Ruimte gelanceerd.

In samenwerking met een aantal Nederlandse en Vlaamse gemeenten gaan we op zoek naar manieren om effectiever en efficiënter met ruimte om te gaan, door vanuit de doorsnede, integraal en multifunctioneel te werken.

Hoe kan integraal en multifunctioneel ruimtegebruik, van openbare ruimte, ondergrond en gebouw, binnen een verdichte stedelijke omgeving, ruimte en waarde creëren die bijdragen aan een aantrekkelijke en toekomstbestendige leefomgeving? Tijdens de 2^de plenaire sessie hebben 7 ontwerpteams de analyses, de principes en de ontwerp/ontwikkelstrategieën gepresenteerd die ze in antwoord op deze centrale vraag hebben gedaan binnen de context van de 6 steden Oostende, Rotterdam, Amsterdam, Mechelen, Leuven en Maastricht.

Op het niveau van de ontwerpstudie zijn we onder de indruk van het verrichte werk tot nu toe en de wijze waarop binnen de 2e lokale ateliers de discussie is voorbereid en gevoerd. Binnen deze bijeenkomsten hebben vertegenwoordigers van gemeenten, ontwerpteams en eventuele andere genodigden per case het gesprek gevoerd over de analyse en conclusies, visie en concept(ueel kader), en onderliggende principes en ontwerpstrategieën.

We sloten de plenaire bijeenkomst met een panel bestaande uit vertegenwoordigers vanuit beleid, ontwerppraktijk, onderzoek en onderwijs die vanuit hun positie op het geheel reflecteren. Met deze 2e plenaire bijeenkomst hebben we ook de 2e fase van de ontwerpstudie afgesloten. Vanuit het projectteam is nu de 3e fase worden opgestart gericht op de publicatie van resultaten en duiding hiervan.

Kijk de eindpresentaties hier terug

Masterclasses

Op vrijdag 21 en 28 mei en vrijdag 4 juni werden als onderdeel van de ontwerpstudie drie (kosteloze) online masterclasses georganiseerd. Tijdens de sessies werden de uitdagingen voor de verdichte stedelijke ruimte, de driedimensionale ruimte zelf en de aanpak uitgelicht aan de hand van een serie inspirerende presentaties door experts vanuit praktijk en wetenschap. We keken hierbij ook met name naar hoe we transities in energie, mobiliteit en klimaatadaptatie integraal kunnen oppakken en stimuleren.

Tijdens Masterclass 1: Ruimte en Transities gingen we met name in op de mogelijkheden die een integrale ontwerpbenadering van boven én ondergrond biedt en namen we afscheid van de tweedeling die daar steeds tussen lijkt te bestaan. Hoe kunnen we hier juist kansen pakken?

Gedurende masterclass 2 keken we juist naar hoe het ontwerp en bijbehorende techniek functioneren wanneer we ondergronds bouwen en wat dat betekent voor de realisatie en omliggende ontwikkelingen.

Gedurende masterclass 3 hebben we gekeken naar de businesscase en het betrekken van stakeholders in het proces.

De masterclasses zijn bedoeld voor praktijkteams en studenten die aan de ontwerpstudie deelnemen, experts van de betrokken gemeenten en overige belangstellenden die inspiratie willen opdoen voor hun eigen praktijk.

We kijken hierbij ook met name naar hoe we transities in energie, mobiliteit en klimaatadaptatie integraal kunnen oppakken en stimuleren.

Plenaire sessie 1

Tijdens de Plenaire sessie op 25 juni hebben de 7 geselecteerde ontwerpteams hun analyse conclusies en ontwerpvisies met een doorkijk naar de uiteindelijke ontwerpambitie gepresenteerd, met een schematische weergave van de ruimtelijke uitwerking en ondersteunende referentie/sfeerbeelden. Het koppelen van de oplossingsrichting aan de conclusies, en de argumentatie die aan deze conclusies ten grondslag ligt, stond hierbij centraal. Ook volgde er een terugkoppeling vanuit de steden en vanuit beleid. Dit vormde zo ook de aanzet voor een verdere uitwerking gedurende de zomer.

Achtergrond studie

Het doel is om stedelijke strategische locaties waar maatschappelijke opgaven om een herinrichting vragen te onderzoeken en te (her)ontwerpen, gericht op een hoger ruimtelijk rendement, meer leefomgevingskwaliteit en klimaatbestendigheid. Welke functiecombinaties zijn hierbij wenselijk en kansrijk gezien de (maatschappelijke) behoeften en omgevingscondities? Hoe op innovatieve wijze functiecombinaties te integreren en de ruimte te optimaliseren, zodat economische, maatschappelijke en ecologische baten worden gegenereerd?

In de ontwerpstudie wordt een andere kijk op de ordening van stedelijke functies en transitieopgaven centraal gesteld en vanuit de doorsnede gezocht naar nieuwe denkrichtingen, patronen en oplossingen voor integraal en multifunctioneel ruimtegebruik. De potenties van de ondergrond, de openbare ruimte en het gebouw worden als vertrekpunt genomen. De centrale vraagstelling hierbij is:

“Hoe kan integraal en multifunctioneel ruimtegebruik van openbare ruimte, ondergrond en gebouwen binnen een verdichte stedelijke omgeving, ruimte en waarde creëren die bijdragen aan een aantrekkelijke en toekomstbestendige leefomgeving?”

De ontwerpstudie heeft als resultaat diverse ruimtelijke ontwerpen met toekomstbeelden en implementatiestrategieën. Er wordt gewerkt aan een aantal stedelijke locaties als casestudies, te weten Oostende, Rotterdam, Amsterdam, Mechelen, Leuven en Maastricht. Voor elke casestudie is een multidisciplinair team uitgekozen (in Rotterdam 2) van ruimtelijke ontwerpers (architecten, stedenbouwkundigen, landschapsarchitecten), ingenieurs én de benodigde experten voor de ondergrondse ontwikkelingen zoals geo-technici.

Nieuwsgierig? Via de website van het kenniscentrum voor Ondergronds Bouwen (COB) kunt u meer informatie vinden over het verloop van deze studie.