Ontwerpend onderzoek laat zien wat je kan willen

Vrijdag 7 juni was de tweede GO!RES-bijeenkomst, ditmaal in POST Rotterdam. Onderwerp van deze bijeenkomsten is de impact van energietransitie en klimaatadaptatie op de ruimte om ons heen en de bijdrage van ontwerpend onderzoek aan het formuleren van integraal en gebiedsgericht beleid. Centraal stond de vraag hoe nationale klimaatdoelen en particuliere initiatieven elkaar ontmoeten.

Gemeentes, provincies en waterschappen werken in dertig regio’s nauw samen om nationale klimaatdoelen te vertalen naar regionaal beleid. Er is haast bij, want de eerste regionale energiestrategieën (RES-sen) moeten in het voorjaar van 2020 gereed zijn. Terwijl de opgave nog goed en wel wordt verkend, zijn de eerste onderhandelingen al gestart, bijvoorbeeld over de verdeling en het gebruik van ondergrondse infrastructuur. Het gevaar bestaat dat de RES een onderhandelingsspel met de netbeheerder wordt, waarbij de waarde van ruimtelijke kwaliteit niet wordt onderkend. ‘Ruimte heeft maatschappelijke baten, als deze niet worden benut, geeft dat maatschappelijke kosten’, benadrukte Alexander van Steenderen van de gemeente Rotterdam.

doel bijeenkomsten

Het doel van de GO!RES-bijeenkomsten is om de lopende RES-processen ‘op een positieve manier te verrijken’, aldus Paul Gerretsen van Vereniging Deltametropool. De bijeenkomsten laten zien hoe ontwerp kan worden ingezet als middel om processen te versnellen en de kwaliteit van onze leefomgeving te bewaken. Het maakt opgaven concreet en abstracte processen inzichtelijk. Ontwerpend onderzoek laat bovendien zien wat de mogelijkheden zijn.

presentaties

‘Maak van klimaatadaptatie een positief verhaal’, bepleitte Frido van Nieuwamerongen in zijn presentatie over een klimaatadaptief Rotterdam Central District. Corine Erades toonde in haar presentatie hoe energietransitie een kans is om woongebouwen in collectief bezit (VvE’s) te verbeteren en te verfraaien. Isoleren en slim gebruikmaken van beschikbare energie zijn volgens haar de eerste logische stappen op weg naar een energieneutrale toekomst. Beide ontwerpers toonden aan dat het zoeken naar concrete oplossingen op wijkniveau bijdraagt aan begrip en een NIMBY-houding voorkomt: dat is nodig omdat juist op wijkniveau de systeemwereld en leefwereld moeten samenkomen. De meest geschikte schaal waar de oplossingen liggen komt niet overeen met de bestuurlijke werkelijkheid – daar ligt dus een uitdaging. Ook hebben de regio’s het Rijk nodig voor het voeren van onderhandelingen met de netbeheerders en andere infrastructuurpartijen. Zelf hebben ze hiervoor te weinig mandaat/beslisbevoegdheid.

‘De energietransitie is in essentie een verdelingsvraagstuk. Daarnaast is het ook een systeemvraagstuk en een inpassingsvraagstuk’, vatte Alexander van Steenderen samen. Het verdelingsvraagstuk en de bestaande situatie zijn nu het meest dominant; de discussie wordt hierdoor bepaald, waardoor de andere twee vraagstukken worden verdrongen.