Brede welvaart - zo doen we het

Harriet Tiemens, Director Groenemetropoolregio Arnhem-Nijmegen over dubbeledoelstelling als een tool in praktijk. Multilevel-governance en verbindend leiderschap bevorderden samenwerking met stakeholders en bewoners, wat van cruciaal belang is voor het ‘brede welvaart’ beleid. Shera van den Witterboer (kerngroep CoP, landschapsarchitect CRa) opende de sessie met NPLG-advies. Het Ruimte voor de Rivier-programma in Nederland heeft succesvol zowel de veiligheid van riviergebieden als duurzame stedelijke en landelijke ontwikkeling bevorderd door overstromingsrisicobeheer te combineren met ruimtelijke kwaliteit. Harriet Tiemens (Director, Groenemetropoolregio Arnhem-Nijmegen) versterkte dit in de praktijk, waarbij ze liet zien hoe samenwerking tussen belanghebbenden en optimale toewijzing van middelen hebben bijgedragen aan waterveiligheid en ruimtelijke kwaliteit op alle niveaus. 

 Top 3 inzichten van deze sessie: 

• Kwaliteit-governance speelt hierbij een essentiële rol.
• Multilevel-governance en verbindend leiderschap ter bevordering van samenwerking met belanghebbenden.

• Het belang van specifieke beleidskoppeling aan brede welvaart. 

B.) Erop of Eronder (Regionaal Niveau): 

Jan Coen van Elburg, Rebel Group over groene baten voor Groen Groeit Mee (Utrecht)

Met Midden-Delfland als primaire casus hadden we onderzocht hoe strategische financiering van het regionale landschap en de groene infrastructuur, inclusief het cruciale aspect van doorlopend onderhoud, kan worden gerealiseerd. De focus lag vooral op de vraag hoe het landschap en groen gefinancierd kunnen worden, inclusief beheer, zonder directe koppeling aan bouwplannen of de aanleg van infrastructuur (mee gekoppeld). Er wordt vaak van bovenaf naar gebieden gekeken, waarbij vastgesteld wordt welke kwaliteiten gerealiseerd moeten worden. Aan de andere kant bottom-up benaderingen, waarbij gebiedsgebruikers de uitdagingen op het terrein kennen en budget zouden moeten ontvangen om beheerinitiatieven te ontplooien. Op deze manier wordt een motor in gang gezet, waarbij boeren bijvoorbeeld neveninkomsten kunnen genereren. Ben Kuipers, landschapsarchitect, deelde met ons de geschiedenis van Midden-Delfland. Henk Werksma van H2Ruimte presenteerde vervolgens de Uitvoeringsagenda van het gebied. Tot slot gaf Jan Coen van Elburg van Rebelgroup, ons bruikbare tools en instrumenten, met Groen Groeit Mee als voorbeeld. 

Van L-R: Ben Kuipers (zelfstanding landschapsarchitect), An van Veen (Staatsbosbeheer), Jan Coen van Elburg (Rebel Group), Henk Werksma (H2Ruimte) over financiering van recreatielandschappen

Ben Kuipers: ‘Van stadjes in een landschap naar een restant van het landschap in metropolitaan gebied.’

Henk Werksma: ‘Geen enkele overheid wil structurele meerjarige beheerskosten dragen.’

Jan-Coen van Elburg: ‘Groen is soms license to operate!’

Top 3 inzichten uit deze sessie:

• Waarom is het vinden van financiering zo ingewikkeld als het gaat om iets wat we belangrijk vinden? Dit gebeurt ook niet voor riolering en andere dergelijke investeringen. Dit zou algemeen gefinancierd (belastinggeld) kunnen worden. 
• Ons doel is niet alleen om woningen te bouwen; we streven ernaar steden en leefomgevingen te creëren.

• Huidige financiële bronnen zijn vaak sectoraal gericht. Er is een groeiende behoefte aan integrale gebiedsbudgetten om een alomvattende aanpak mogelijk te maken.

C.) Schegkracht (Schegschaal): 

Community in discussie

De sessie (gemodereerd door Birte Querl (MRA) en Ronald Kramps (Provincie Noord-Brabant)) draaide voornamelijk om de samenwerkingsdynamiek en de kansen die tussenruimtes/soft spaces bieden. Waar zowel de overheid als burgers betrokken zijn. Er wordt nog steeds gezocht naar een geschikte werkstructuur voor deze tussenruimte en waar het verband met brede welvaart ligt. Dit werd niet specifiek in het gesprek benadrukt. Tijdens de sessie werden twee pitches gehouden door Jeroen van Herk (OAK Consultants) en Paul van Hoek (Gemeente Amsterdam).

Reacties op de pitch over de scheggen (top-down proces): 

• Bij landschappelijke transitieopgaven is er altijd een tekort aan capaciteit in vergelijking met teams die aan stedelijke vraagstukken werken. 
• Er is slechts incidenteel geld en inzet beschikbaar. 
• Er is geen eenduidige werkwijze. 
• De uitvoering is lastig te realiseren. 

Reacties op de pitch over De Groene Stelling (bottom-up proces): 

• Een coalitie van bereidwillige partijen (13 in totaal), niet bindend. 
• Geen echte opdrachtgever: gestart vanuit ‘bewoner Jeroen’. 
• 70% van de grond is privaat eigendom, waardoor de overheid niet alles kan bepalen/regelen. 
• Het biedt een wervend perspectief, concrete acties en verbindingen. 
• Het concept versterkt wat de overheid doet. 

Top 3 inzichten van deze sessie: 

• Pleidooi voor het verbieden van monofunctioneel landgebruik.
• Elke overheid moet een team van scharrelaars, makelaars hebben die in de tussenruimte/soft space werken.

• Gezamenlijk kan een perspectief worden gecreëerd, gefaciliteerd door de overheid. 

Keynote – Jan Janse (Staatsbosbeheer)

Na de lunch gaf Jan Janse, landschapsarchitect bij Staatsbosbeheer, een keynote over het belang van het groenblauwe netwerk bij stedelijke ontwikkeling. Dit hebben we geleerd: Als je het groenblauwe netwerk bij de stedelijke ontwikkeling als uitgangspunt neemt, dan krijg je veel meer terug dan in het begin beoogt. Nantes had het geluk een vooruitziende burgemeester te hebben, waardoor deze stad nu heel aantrekkelijk is voor inwoners en nieuwkomers. 

Het Planners Framework samen met Community of Practice

In de tweede helft van de middag nam het publiek deel aan een interactieve workshop genaamd ‘Het Planners Framework’. Gedurende deze werksessies ontvouwde de gemeenschap verschillende lange termijnscenario’s. Hierbij staat niet één eindbeeld centraal, maar draait het om het verkennen van diverse paden die in 2100 kunnen leiden tot een duurzame toekomst. Het was interessant om zowel de korte- als langetermijnvisies van Nederland te bekijken, eerst op provinciaal niveau en vervolgens op nationaal niveau.  

Pleidooi samen met Paul Gerretsen (kerngroep, Community of Practice)

Sophie Stravens (dag moderator) en Paul Gerretsen sloten de conferentie af door de gemeenschap te vragen naar hun belangrijkste leerpunten van de dag. Hieronder volgen enkele van de ontvangen antwoorden.