Duurzaam Distributielandschap

In Duurzaam Distributielandschap verkennen we ruimtelijke dilemma’s, kansen en oplossingsrichtingen van drie knooppunten van de Goederenvervoercorridor Oost-Zuidoost: Tilburg, Nijmegen en Venlo. Bekijk de inzichten en bouwstenen voor duurzame distributielandschappen.

Logistiek staat in de belangstelling door de snel groeiende e-commerce en de daarmee samenhangende ‘verdozing’ van het landschap. Distributiecentra concurreren met andere bedrijvigheid, wonen en natuur om de schaarse ruimte. Toch vindt de benadering van het distributielandschap nog nauwelijks integraal plaats. Koppelkansen voor onder andere ruimtelijke kwaliteit, circulariteit of voor samenhang op corridorniveau blijven vaak onbenut.

Achtergrond & vertrekpunt

Binnen het programma Goederenvervoercorridor Oost- Zuidoost zetten overheden in op het maken van knooppuntplannen en toekomststrategieën voor de verschillende knooppunten op de corridor. Bij het maken van deze knooppuntplannen blijkt het integraal en door de schalen heen benaderen van logistiek nog een flinke uitdaging. In dit project ontwikkelen we aan de hand van drie knooppunten in Venlo, Tilburg en Nijmegen bouwstenen voor een meer integrale benadering, die ook breder toepasbaar zijn.

Inzichten

De knooppunten zijn grotendeels al overbelast. De zoektocht naar nieuwe uitleglocaties voor grootschalige bedrijvigheid gebeurt vaak zonder strategisch te kijken naar extra kansen. Denk aan logistiek inzetten van spoor en water, slim hergebruik van materialen- en retourstromen en ruimtelijke inpassing. Logistiek is bovendien vaak losgekoppeld van de ruimtelijke strategie. Hierdoor worden kansen gemist bij brownfield ontwikkeling, bereikbaarheid van werklocaties via OV en fiets, en afstemming met andere ontwikkelingen, zoals natuur en recreatie. De schaarste aan terreinen biedt gemeenten kansen om de dialoog aan te gaan met bedrijven die zich aan de corridor willen vestigen.

Interpretatie opgave

Voor elk van de drie locaties hebben we een thema verkend dat past bij de karakteristieken van het terrein, en bouwstenen oplevert die breder inzetbaar zijn binnen de corridor. In Tilburg richten we ons op verduurzaming en functiemenging; in Venlo op strategische specialisatie van het knooppunt binnen de corridor en in Nijmegen op kansen voor duurzame energie. De ontwerpvoorstellen zijn vrije denkoefeningen en gezamenlijke verkenningen van mogelijke kansen voor de bedrijventerreinen.

Download de publicatie ‘duurzaam distributielandschap’

Aanvliegroute

Op basis van de ruimtelijke opgaven, kansen en karakteristieken van de locaties, hebben we voor de drie knooppunten samen met experts en beleidsmakers vanuit de betrokken gemeenten, provincies en het programma Goederenvervoercorridor Oost-Zuidoost, verschillende ruimtelijke strategieën ontwikkeld. Het resultaat is een reeks uiteenlopende bouwstenen die inzetbaar is voor versterking van duurzame distributie, energietransitie en integraal ruimtegebruik. Deze bouwstenen kunnen worden meegenomen in de actualisatie van de knooppuntplannen die komend jaar plaatsvindt.

Aanbevelingen

We zien dat de ontwikkeling van de bedrijventerreinen nog veelal planologisch-juridisch wordt benaderd. Inzet op integrale ontwikkelingen, kwaliteitsverbetering en langetermijnstrategieën kan sterker via stedenbouwkundig ontwerp. Ondanks de lokale verschillen laat dit onderzoek ook duidelijk de overeenkomsten zien tussen de locaties. Veel van de bouwstenen zijn op alle drie de knooppunten van toepassing.

In de gesprekken en in sommige bestaande visies zien we voor bedrijventerreinen dezelfde kwaliteits- en duurzaamheidsambities als voor de woonomgeving, terwijl het publiek-private ontwerp- en ontwikkelinstrumentarium voor eerstgenoemde nog veel minder ontwikkeld is. Huidige ontwikkelingen en concrete plannen bij de gemeenten staan nog nauwelijks in verhouding tot de hoge, maar ook abstracte, duurzaamheidsdoelen, zoals zero-emissie logistiek, klimaatproof, en circulaire economie.

Er liggen kansen voor een sterkere verbinding tussen bedrijventerreinontwikkeling en corridorontwikkelingen. Ambities van de Goederenvervoercorridor Oost-Zuidoost, zoals meer specialisatie van knooppunten en het verduurzamen van de logistieke sector, kunnen op de bedrijventerreinen vorm krijgen. Dit vraagt wel coördinatie. Ook het delen van best practices van duurzaam inrichten en ontwikkelen met meervoudig ruimtegebruik kan hieraan bijdragen. Het kwaliteitsniveau kan zo stapsgewijs en corridorbreed worden verhoogd.