Onafhankelijke, diverse en toegankelijke innovatiemilieus

Opgave economie

De flexibilisering van arbeid groeit hard. Er zijn steeds meer mensen die onafhankelijk opereren, zowel onder de laag- als hoogopgeleide beroepsbevolking. Ze vinden elkaar op werkplekken die mogelijkheden bieden voor het delen van apparatuur, voorzieningen, kennis en netwerken. De uitwisseling die op deze plekken plaatsvindt heeft een enorme innovatiekracht in zich.

Dat is hard nodig, want er wordt de komende jaren dan ook veel van ons gevraagd: lokaal produceren, ketens sluiten, van fossiel naar groen, en alles wat er nog meer komt kijken bij het nastreven van onze economische, ecologische en maatschappelijke ambities. Hier is een hoog innoverend vermogen voor nodig. Hoe kunnen we het groeiende aanbod van flexibele arbeidskrachten zo goed mogelijk inzetten bij het behalen van deze ambities? Kunnen we de juiste prikkels geven zodat de uitwisseling en het werk wat verzet wordt, zo veel mogelijk aan bijdraagt aan onze innovatiekracht én het de kansen van arbeidskrachten op sociale en financiële zekerheid vergroot?

Opgave ruimte

In de wereld van de ruimtelijke ordening is innovatie sterk gelinkt aan concepten zoals ‘campus’, ‘interactiemilieu’, ‘start-up’ of ‘hub’. Dit leidt tot ruimtelijke strategieën met een sterke focus op hoofdstedelijke (kantoor)locaties en het creëren van clusters rondom grote (internationale) bedrijven en universiteiten. Deze strategieën leiden ongetwijfeld tot het stimuleren en versterken van innovatie maar op een redelijk conservatieve manier. Alle bovengenoemde typologieën zijn exclusief, niet open of betaalbaar voor iedereen en sterk afhankelijk van marktpartijen.

Dit model voor het ordenen van innovatie, van onze economie, is in het licht van de transformerende arbeidsmarkt een risicovol model. Flexibilisering van arbeid leidt momenteel ook tot sociale en financiële kwetsbaarheid, waardoor de werkplekken rond de high-end clusters onbereikbaar worden voor de kleinere, onafhankelijke spelers. Om deze spelers de juiste kansen te geven en ook onze economie als geheel te versterken zijn er werkomgevingen nodig die betaalbaar zijn, en waar ruimte is om te innoveren.

Richting

Door heel Nederland liggen bedrijventerreinen die kansrijk zijn voor de ontwikkeling van kleine, diverse en toegankelijke innovatiemilieus. FabLab’s en Hackerspaces laten zien dat het kan. Het stimuleren van de ontwikkeling van dit soort milieu’ s is noodzakelijk om de groeiende groep flexibiliserende arbeidskrachten de kansen te bieden die ze nodig hebben. Daarnaast kan de uitwisseling die op zulke werkplaatsen plaatsvindt en de lokale productie die mogelijk gemaakt wordt een grote impuls geven aan onze brede innovatiekracht. Hoe kunnen we dit stimuleren? Hoe moeten ruimtelijke en economische strategieën zich hiertoe verhouden? Wat kunnen we leren van lokale experimenten?

In de kaart ‘Kennisclusters’ zijn er op basis van een aantal criteria locaties geselecteerd die kansrijk zijn voor het experimenteren met de ontwikkeling van kleine, diverse en toegankelijke innovatiemilieus.

De Atlas Architectuur van Arbeid beschrijft, verdeeld over vijf thema’s, welke economische en ruimtelijke opgaven wij met betrekking tot de toekomst van bedrijventerreinen zien. Daarbij wordt ook aangegeven welke richting voor ontwikkeling wij daarbij in gedachten hebben. Bij elk thema hoort een kaart waarin op basis van een aantal criteria, kansrijke locaties voor onderzoek en experiment naar deze nieuwe benadering worden aangeduid.