Het begin van de bouwcultuur van Nederland

(IM)Pact van Soesterberg

Na de Verklaring van Davos, waarin Europa een sturende verantwoordelijkheid neemt voor de grote ruimtelijke vraagstukken, blijkt de term ‘Baukultur’ het sleutelwoord. Een begrip waarin besloten ligt dat het eigenaarschap van de opgave en de daarbij horende verantwoordelijkheid er een van ons allemaal is. ‘Davos’ inspireerde Vereniging Deltametropool en de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit tot het initiatief om de beleidspraktijk te verenigen met een pact.

Dit pact moet een commitment tot intensieve samenwerking voor een gezonde Bouwcultuur zijn, waarmee gezamenlijk verantwoordelijkheid wordt genomen voor ruimtelijke ordening in Nederland. Op 5 maart werd ‘(IM)Pact van Soesterberg’ gelanceerd tijdens de Nationale Dialoog Bouwcultuur.

De grote transities, ook ‘De Grote Verbouwing van Nederland’ genoemd, vragen om een andere benadering en werkwijze dan de manier waarop de huidige governance-structuur is ingericht. De verantwoordelijkheid voor deze aanpak ligt bij ons allemaal. Gezamenlijk moeten we werken aan een mooi, gezond en internationaal sterk gepositioneerd Nederland. Dit is geen gemakkelijke opdracht, we ‘vinden’ elkaar nog niet voldoende. Met het (IM)Pact van Soesterberg erkennen we deze gezamenlijke opdracht. We houden elkaar scherp, leren van elkaar en zoeken verbinding en samenwerking op. Het is een verbond, een coalitie en een visie. Het (IM)Pact geeft antwoord op de vragen:

Hoe krijgen we gezamenlijk de vleugels onder de grote verbouwing van Nederland?

Hoe geven we vorm en inhoud aan de bouwcultuur van Nederland?

Het pact is organisch, en (nu nog) in constante ontwikkeling. Het is geen protocol, geen blauwdruk. Het is ons geweten en leidraad in het vinden van onze omgevingscultuur.

(IM)PACT van Soesterberg is nog in conceptfase. In dit stadium zijn het gedachtenlijnen voor een langdurige samenwerking. We willen dit pact sluiten met impact – en daarvoor hebben we van zoveel mogelijk betrokkenen feedback en reacties nodig. Marktpartijen, overheden, individuen en groepen zullen gaandeweg een bouwcultuur ontwikkelen waarin samenwerking ten behoeve van het maatschappelijke belang centraal staat.

Iedere partner heeft een eigen agenda. Dat is terecht, en dat is goed. Dit pact gaat over de overstijgende gemeenschappelijke agenda. De samenwerking die we zoeken is niet vrijblijvend, maar als het goed is profijtelijk voor alle samenwerkende partijen. Met het pact versterken we elkaar en vinden we uit op welke manier de ene partij gebruik kan maken van de inzet van de andere partij en vice versa.

Wat hieronder volgt is nog zeker geen afgeronde tekst. Dit is work-in-progress vanuit de (IM)PACT principes met daarbij de voorgestelde structuur activiteiten en planning. Komende weken gaan we dit verder uitwerken op basis van gesprekken. Wilt u meer weten over (IM)Pact en/of een bijdrage leveren aan de ontwikkeling? Mail dan naar dorien.devoogt@deltametropool.nl, wij nemen dan spoedig contact met u op.

(IM)PACT VAN SOESTERBERG

(IM)PACT principes

Wij beschouwen de inrichting van het land als een gezamenlijke verantwoordelijkheid van overheden, marktpartijen, individuele burgers en gemeenschappen.
Wij zijn ons ervan bewust dat samenwerken aan kwaliteit niet begint met bij regels, maar in de harten van mensen – een wens wordt werkelijkheid als visie en vakmanschap, vaardigheid en daadkracht zich in open dialoog verbinden met de omgeving.
Een volhoudbare inrichting van Nederland is gebouwd op bewustzijn van continuïteit door de eeuwen, op het besef van ruimtelijke kwaliteit, op gedragen verantwoordelijkheid voor efficiënt en effectief handelen en op ondernemerschap.
Wij onderschrijven de Verklaring van Davos die op Europees niveau uiting geeft aan het streven naar een hoogwaardige Baukultur.
De verplichting vanuit ‘Davos’ kan volgens ons alleen in een brede coalitie gestalte krijgen.
Met dit pact verplichten wij ons om de ambities, wensen en voornemens die velen van ons in manifesten hebben opgeschreven, in samenwerking in praktijk te brengen.
Met dit pact nemen we de verantwoordelijkheid om in samenwerking, al werkende weg, een richting te vinden naar een nieuw Nederland
We spreken ons uit om de komende tien jaar maatschappelijke ontwikkelingen te vertalen in investeringsprojecten, op grond van afwegingen die nagevolgd kunnen worden.
Met dit pact willen we inspiratie en uitwerking geven aan alle activiteiten die invloed hebben op de bebouwde omgeving, van bouwambachtschap tot planning, van klein tot groot, inclusief de open dialoog daarover.
Het pact niet alleen betrekking op het nieuwe maar richt zich wederkerig op het bestaande en het benutten daarvan, in samenwerking met en respect voor de positie van bewoners.
Investeringen worden niet beschouwd als bedreigingen voor bestaande kwaliteit, maar als opdracht om de omgevingskwaliteit te versterken.

(IM)PACT structuur (netwerkorganisatie)

De organisatie wordt gedragen door een initiatiefgroep van een beperkte actieve groep deelnemers. Er wordt zo mogelijk een trekker benoemd, die met lean en mean ondersteuning, ondergebracht bij een van de deelnemende organisaties, de partijen enthousiasmeert en beweging brengt.
In een roulerend voorzitterschap krijgen de verschillende “bloedgroepen” de kans en verantwoordelijkheid de activiteiten uit het pact richting te geven en aan te jagen.
De deelnemers vormen een interactief netwerk, dat op thema’s nadere uitwerkingen maakt
Jaarlijks wordt er een Nationale Dialoog Bouwcultuur georganiseerd. Met als vast agendapunt: het evalueren en herijken van de samenwerking in het Pact. Deze jaarlijkse dialoog is openbaar, en heeft een zwaan-kleef-aan karakter.
Er wordt gedurende een lange periode (tien jaar) samen op getrokken om ambitie realiteit te laten worden.

(IM)PACT activiteiten

Een eerste plan met concrete activiteiten wordt bij de definitieve ondertekening van het Pact gepresenteerd. Voorlopige gedachten:
1. Jaarlijkse Dialoog Bouwcultuur evaluatiedag / voortgangsbespreking van het Pact
2. Studie/uitwerkingsgroepen van deelonderwerpen (bv: verduurzaming bestaande bouw, financieringsfonds landschapskwaliteit, ladder meervoudig ruimtegebruik, meerwaardeproces, lokale en regionale adviesstructuur voor kwaliteit, innovatieve productieprocessen…) De thema’s waar in 2020 aan gewerkt wordt zijn in elk geval de thema’s die in de werksessies van 5 maart geagendeerd zijn. Zo krijgen die sessies een vervolg.
3. Intervisie / excursie naar voorbeeldprojecten waarin de principes zijn toegepast, met eerlijke toelichting over de (overwonnen en niet-overwonnen) obstakels en succesfactoren.

(IM)PACT planning

Op 5 maart 2020 wordt een intentieovereenkomst gesloten om het Pact gedurende een korte tijd, voor het vaststellen van de Nationale Omgevingsvisie, uit te werken en het logisch te verbinden aan lopende initiatieven (zoals bijvoorbeeld de NOVI-alliantie en het Landschapsobservatorium)
Eind juni ronden we de vormende fase van het Pact af. Het Pact zelf, het bijhorende werktraject en de agenda is uitgewerkt.
In het voorjaar van 2021 wordt tijdens Nationale Dialoog Bouwcultuur (te organiseren door enkele Pact-partijen) de balans van het Pact opgemaakt, en volgen plannen voor het volgende jaar