Hoe kunnen inwoners zelf verantwoordelijkheid nemen voor hun omgeving?
GO!RES Zeeland
10 september 2019
‘De miscommunicatie tussen overheid en burger is mega’, vatte Paul Gerretsen van Vereniging Deltametropool de tafelgesprekken op deze derde GO!RES bijeenkomst samen. In het CBK Middelburg kwamen bestuurders, beleidsmakers, ontwerpers en geïnteresseerde burgers bijeen om van gedachten te wisselen over de ruimtelijke impact van de energietransitie en hoe deze te organiseren.
In dertig regio’s werken gemeentes, provincies en waterschappen nauw samen om nationale klimaatdoelen te vertalen in een Regionale Energiestrategie (RES). Hoe maak je van deze bureaucratische rekenexercitie iets dat door de samenleving gedragen wordt? Hoe betrek je de burger bij deze belangrijke verandering van het landschap en de leegomgeving? Uit de gesprekken blijkt een behoefte aan visie en regie om burgers een handelingsperspectief bieden en ze uit te nodigen zelf bij te dragen aan de energietransitie. Mensen moeten meegenomen worden in een nieuwe gedachte. ’Er is behoefte aan goede, inspirerende voorbeelden, slechte zijn er al voldoende’.
De rol van ontwerpers is cruciaal. Zij zijn bij uitstek in staat mogelijke toekomsten te verbeelden en bewoners meenemen in de belangenafweging tussen landschappelijke kwaliteit en klimaatopgaven. Hoe, dat laat Eric-Jan Pleijster van LOLA Landscape architects zien met zijn ontwerpend onderzoek Plan(et) B. Het plan toont een Nederland bij zes meter zeespiegelstijging, realistisch wanneer het klimaatakkoord niet slaagt. Deze ‘steen in de vijver’ lokt veel reactie uit over de waarde en het behoud van steden, gebieden en landschappen.
’Landbouw en akkerbouw zijn diep geworteld in de Zeeuwse identiteit’ beaamt Jules Hinsen, programmamanager Grote Projecten van de provincie Zeeland, ‘De waarde van dat weidse Zeeuwse landschap moet in kaart worden gebracht en beschermd.’ Marcel Bouwman, architect en stedenbouwkundige gemeente Veere valt hem bij: ‘Er zullen functionele gebieden nodig zijn, maar hoe zien die eruit? Het poldermodel, waarbij iedereen meepraat over alles, is niet langer houdbaar. ‘Laat deze grote verbouwing aan de vakmensen over!’ klinkt het aan de tafels. ‘Organiseer ontwerpateliers of stel een Rijksbouwmeester voor het landschap aan.’
Gemeentes worstelen om hun rol te pakken in de RES en lijken niet in staat burgers te betrekken om verantwoordelijkheid te nemen voor hun omgeving. De RES wordt zo een pauzenummer; ontwikkelingen stokken in afwachting van de uitslag van dit bureaucratische proces. Ondertussen zwichten boeren voor het snelle geld van ‘zonneveld-cowboys’. Als er vanuit de overheid geen visie, programma en randvoorwaarden worden gegeven, dreigt de energietransitie een aanslag op het landschap te worden. ’Het gaat om onze gezamenlijke toekomst, zowel op het gebied van energie als voor onze totale leefomgeving.’