Keuzevrijheid van vervoer voor iedereen

De Nederlandse metropool werkt als een netwerkstad. Dat biedt veel keuze: waar je woont, waar je werkt, naar school gaat, winkelt of recreëert. De keuze in hoe we ons verplaatsen tussen al deze plekken, is net zo belangrijk. Om de toegankelijkheid van verschillende plekken in Nederland tot het openbaar vervoer inzichtelijk te maken, is de Public Transport Accessibility Level (PTAL) toegepast.

PTAL

Op zoek naar een goede balans tussen dichtheid en openbaar vervoer, is door Transport for London de applicatie PTAL ontwikkeld. Deze app berekent hoe goed een bepaalde locatie aangesloten is op het openbaar vervoer netwerk. Aan de hand van het resultaat kunnen planningsautoriteiten passende parkeernormen en dichtheden bepalen. De Londense PTAL is online beschikbaar en al ruim 25 jaar in gebruikt. De website laat ook gebieden zien die eventueel verdicht kunnen worden.

Naar een Nederlandse PTAL

Nog steeds wordt een groot deel van onze bevolking gedwongen tot het nemen van een auto. Een ander deel wordt juist beperkt in hun vervoersvrijheid door een slechte aansluiting op het OV en het gebrek aan een auto. (Zie Balans voor de Leefomgeving, PBL, 2018). Daarom werkt Vereniging Deltametropool aan het definiëren van een Nederlandse PTAL. Door de toepassing van deze indicator kunnen we gebieden identificeren die minder goed aangesloten zijn op het openbaar vervoer; gebieden met weinig keuzevrijheid voor vervoer.

In 2018 heeft Vereniging Deltametropool, in samenwerking met Arup, deze indicator op een grid van 500x500m voor heel Nederland toegepast. De score van elke cel op de kaart is gebaseerd op dezelfde principes als de PTAL methodologie. Deze houdt rekening met de frequentie van verschillende transportroutes binnen het bereik van de locatie, gewogen naar vervoerssoort (modaliteit). De enige aanpassing op het model is de afstand tot de haltes van de verschillende modaliteiten. Hierbij hanteren we dezelfde afstanden naar een bepaalde halte als degene die gebruikt zijn om de invloedsgebieden van de stations in de provincie Noord-Holland te definiëren, namelijk: 3.000m (tien minuten fietsen) van een treinstation, 800m (tien minuten lopen) van een metrohalte en 400m (vijf minuten lopen) van een bus- of tramhalte. De resultaten zijn opgedeeld in categorieën van zeer slechte aansluiting tot OV, tot excellente aansluiting.

Uit deze analyse blijkt dat ongeveer 42% van de bevolking op een locatie woont die slecht te bereiken is met het openbaar vervoer. Daarnaast werkt 37% van de bevolking op een slecht aangesloten locatie.

Toegang tot een efficiënt hoogwaardig openbaarvervoersysteem voor iedereen ligt als doel nog ver weg. Deze systematische inventarisatie van de huidige situatie is daarvoor een essentiële stap. Echter: de Nederlandse PTAL is nog niet af. Verder onderzoek naar het kalibreren van de methode aan de Nederlandse condities is gewenst. Vervolgens kunnen we een overzicht maken van de matches tussen verschillende woonmilieus en het type OV wat hierbij past.

De PTAL is benoemd als instrument voor de afstemming tussen bereikbaarheid en dichtheid in het project Panorama Nederland en wordt in het Dashboard Verstedelijking van het College van Rijksadviseurs toegepast. Het kennisplatform CROW heeft de PTAL in een grid van 100x100m ontwikkeld en in hun Dashboard Deur tot Deur opgenomen.

Wil je mee doen aan het ontwikkelen van een Nederlandse PTAL? Download hier de shapefiles en de handleiding voor de berekening.