Een blauw stadshart als systeem voor brede welvaart

Kunnen we het centraal gelegen water van Almere breder bekijken in zijn betekenis voor de stad, waarbij het Weerwater niet alleen in recreatie, maar ook bijvoorbeeld grondstoffen en energie kan voorzien? Die vraag staat centraal tijdens deze activiteit van de Community of Practice: Landschap als Bron voor Brede Welvaart. Eerst was er water, toen polder, toen… weer water!

De naamgeving van het blauwe stadshart van Almere onderschrijft de rationele planningsgedachte en de dynamische ontwikkeling van de stad zelf. De aanleg was een win-win: Teun Koolhaas en Alle Hosper vonden dat Almere zich moest onderscheiden met een groot water midden in de stad als stadspark en centrum van de groen-blauwe dooradering, tegelijkertijd waren er zandwinningputten nodig voor de aanleg van de woongebieden. De parkfuncties zijn in de loop van de jaren verstevigd, afgelopen jaren mede dankzij projecten als de Floriade, Rondje Weerwater en de Centrumvisie 2040. Er gaat klimaatadaptief flink verdicht worden rond het Weerwater waardoor het water andere rol gaat spelen: van een ruim opgezet park voor ontspanning naar de spil van een klimaatadaptief stadsysteem dat vele functies ondersteund.

Hoe kan het Weerwater alle zeilen bijzetten om de verdichting van het centrum beter te ondersteunen met energie, grondstoffen, biodivsersiteit en nieuwe vormen van recreatie, en daarbij in brede welvaart te voorzien van al haar inwoners? Samen met de gemeente en Aeres kijken we door de lens van systematisch denken naar het Weerwater, wisselen we kennis uit en komen we wellicht tot een paar eerste stappen voor deze nieuwe levensfase van het gebied.

Reporting Back

Op 3 april nodigden we alle geïnteresseerden uit om samen met de Gemeente Almere en de CoP mee te denken over het volgende vraagstuk: Welke functies heeft het Weerwater in het nieuwe centrumgebied voor Almere en voor de rest van de stad?

In de middag kregen we een toelichting op de plannen van de gemeente over het centrum door Ivonne de Nood en Nina de Vos, gevolgd door een kleine fietstour langs het Weerwater. Daarna gaf Miguel Dionisio Pires bij de Aeres Hogeschool een introductie over de mogelijkheden om het Weerwater te optimaliseren, waarna we afsloten met een workshop om gezamenlijk te brainstormen over deze mogelijkheden.

De middag begon met een informele ontvangst met koffie en thee in het Infocentrum van Almere Centrum, een locatie waar de maquettes en visuals van de toekomstige plannen in Almere Centrum te bekijken waren. David de Boer van Vereniging Deltametropool startte met een presentatie waarin hij een inleiding gaf op de bredere context van ruimtelijke ontwikkelingen binnen de Randstad en de rol van Almere daarin. Hij benadrukte het belang van samenwerking tussen de steden in de metropoolregio. De noodzakelijke verdichting binnen deze steden koppelde hij aan de ambitie om de levenskwaliteit hoog te houden en brede welvaart te waarborgen. Daarbij is aandacht nodig voor duurzame mobiliteit en het creëren van stedelijke knooppunten met levendige publieke ruimten.

Vervolgens deelde Ivonne de Nood haar perspectief als onafhankelijk ontwerper/adviseur bij Gemeente Almere, waarin zij betrokken is bij de Centrumvisie 2040 van Almere. In haar presentatie legde ze aandacht op het belang van de menselijke maat en inclusiviteit in de stedelijke verdichting. Belangrijke thema’s binnen haar presentatie waren onder andere: het verder vergroenen van het stedelijk gebied, het waarborgen van de woonkwaliteit en het versterken van de culturele identiteit binnen de stad. Ze presenteerde enkele inspirerende referentieprojecten uit binnen- en buitenland ter ondersteuning van haar verhaal.

Nina de Vos gaf namens de Gemeente Almere een toelichting op de Centrumvisie 2040. Binnen deze visie ligt de hoofdfocus op het transformeren van Almere Centrum tot een levendig stadscentrum, waarbinnen meer woningen en voorzieningen passen maar ook meer aantrekkelijke buitenruimten. Het Weerwater als blauw stadshart speelt hierin een centrale rol. Binnen de Centrumvisie 2040 zijn plannen opgenomen voor de verdichting rond het water – met plannen voor nieuwe woontorens, betere infrastructurele verbindingen met het station en meer ruimte voor recreatie aan het water. Deze verdichting gaat gepaard met waarborging van ruimtelijke kwaliteit en zorgen voor de toekomstbestendigheid van de stad. Daarbij ligt de nadruk op klimaatadaptatie en sociale diversiteit.

Tijdens de fietstocht Coen Wagner van Gemeente Almere gaf ons informatie over de watertrap op de Esplanade die ook als waterfilter werkt. Boris Duijst van PRICE gaf ons een presentatie over circulariteit en biobased bouwmaterialen. Als laatste stop kregen we informatie van Arjo Hof van Gemeente Almere van Gemeente Almere over aquathermie die uit het Weerwater wordt gewonnen.

Aeres hogeschool

Het tweede deel van de middag werd geïntroduceerd door Miguel Dionisio Pires op de Aeres hogeschool vanuit zijn rol als Lector Gezond Oppervlaktewater. Hij gaf een presentatie over het denken vanuit systemen op en rondom het Weerwater. Hij schetste hoe natuurlijke processen en stedelijke ontwikkeling met elkaar verweven zijn en dat het Weerwater ecosysteemdiensten zou kunnen vervullen voor de stad. De nadruk lag op het herkennen, waarderen en optimaliseren van deze ecosysteemdiensten, zoals waterzuivering, verkoeling, biodiversiteit en recreatie. Miguel benadrukte dat systeemdenken essentieel is om de langetermijneffecten van ruimtelijke ingrepen beter te begrijpen en duurzame keuzes te maken door slimme koppelingen te maken. Hij gaf voorbeelden van hoe het Weerwater als blauwgroene ader kan bijdragen aan zowel ecologische als sociale waarden binnen Almere Centrum.