Zuid-Holland 50-50

In dit data-gedreven project keken we met Bright en Provincie Zuid-Holland 50 jaar terug en vooruit. Het blijkt dat we veel kunnen leren uit het verleden, maar ook dat toekomstige ontwikkelingen niet zomaar hetzelfde pad zullen volgen. Daarvoor zijn de ruimtelijke condities niet meer geschikt en de opgaven teveel van karakter verschoven. In vier scenario's bekeken we welke locaties kansrijk zijn voor transformatie van grondgebruik, en welke opgaven dat concreet oplevert.

Dit ontwerpend onderzoek is onderdeel van de ‘Toekomstverkenning Zuid-Holland 50-50’ van de provincie Zuid-Holland die in totaal drie fases beslaat. In fase één is de historische transformatie tussen 1970 en 2020 in beeld gebracht. In de derde fase wordt de verdieping naar lokaal beleid en uitvoering gezocht in samenwerking met de gemeenten in Zuid-Holland. Deze tweede fase onderzoekt de belangrijkste (ruimtelijke) condities voor transformaties van gebieden in de periode 1970 – 2020 en verkent, door middel van ontwerpend onderzoek, de relevante condities voor de komende vijftig jaar.

Uitkomsten

Uit de verkennende studie, waarin we de hele provincie hebben verdeeld in ca. 13 duizend blokjes van 500 x 500 meter, trekken we verschillende conclusies. Het is duidelijk dat ruimtelijk beleid impact heeft, zowel restrictief (Rijksbufferzones) als stimulerend (Vinex locaties). Verstedelijkingsbeleid kan bovendien bekende gunstige condities, zoals OV-bereikbaarheid, helpen versterken en benutten. Dit sluit goed aan op de ruimtelijke opgaven en sturingsinstrumenten van de provincie.

Het valt op dat in de loop van 50 jaar vrijwel alle onderzochte transformaties – bijvoorbeeld van agricultuur naar wonen – steeds lager zijn uitgevoerd, gemiddeld ruim een meter lager t.o.v. zeeniveau. Dit is tegelijkertijd verklaarbaar, maar ook zorgwekkend in het licht van klimaatverandering. Voor business as usual – hoe we het sinds de jaren ’70 hebben gedaan – blijkt weinig plek meer te zijn in Zuid-Holland. Bovendien maken nieuwe breedgedragen ruimtelijke opgaven het onvermijdelijk om anders naar de geschiktheid van ruimtelijke condities te kijken. Dit is niet per se problematisch, het levert ook juist meer ruimte en kansen op voor nieuwe soorten transformaties. We hebben deze verkend in de vier scenario’s Hoog en Droog, Wandelstad, Compacte Stad en Levend Landschap.

Een belangrijke beperking in het onderzoek, én in kaarten van grondgebruik in het algemeen, zijn de monofunctionele legenda eenheden. Niet alleen zijn er in de afgelopen 50 jaar belangrijke transformaties geweest bínnen woon- of werkgebieden, zonder dat deze van kleur zijn verschoten; in de toekomst gaan we nog veel meer functies combineren binnen hetzelfde gebied. Welke nieuwe legenda dat zal opleveren is een belangrijke vervolgvraag.

Lees meer in de publicatie Zuid-Holland 50-50 (deel 2)

Vervolg

Onze aanbevelingen zijn om die legenda voor meervoudig ruimtegebruik te ontwikkelen; meer relevante data te genereren c.q. beschikbaar te maken voor terug- en vooruitkijken; aan de kwalitatieve verdieping van de toekomstige opgaven te werken; vaker terug en vooruit te kijken met beleidsmakers, bestuurders en experts; en te sturen op ruimtelijke condities.

Een eerste concrete vervolgstap betreft het ontwikkelen van een serious game, waarin we de informatie en inzichten uit het onderzoek benutten om in verschillende gezelschappen zelf in aangepaste scenario’s vooruit te kijken.